Deklination: de fisch – d fisch, d zunge – d zunge, s jaar – d jaar // de bäi – d bäi, de ross, d ross, de schue – d schue, de öpfel – d öpfel, de unggle – d unggle, d chile – d chile, s hüüsli – d hüüsli.
Deklination: de huet – d hüet, d chue – d chüe // de unggle – d ünggle, de aarm – d äärm, de erfolg – d erfölg, de fuess – d füess, de hund – d hünd, de kantoon – d kantöön, de monet – d mönet, de name – d näme, de pruef – d prüef, de psuech – d psüech, de stuel – d stüel, de tockter – d töckter, de tropfe – d tröpfe, de wage – d wäge, de zaa – d zää, d flasche – d fläsche, d hand – d händ.
(+ 3a.) Deklination: de bueb – d buebe, d sach – d sache // de maa – d mane, de nachber – d nachbere, de vatter – d vättere, de vetter – d vettere, d gfaar – d gfaare, d mueter – d müetere, d schwöschter – d schwöschtere, d tochter – d töchtere, d tante – d tantene, s müli – d mülene.
s bild – d bilder, s huus – hüüser // s land – d länder, s tach – tächer // s platt – d pletter.
Deklination: de schlüssel – d schlüssel, die Bräute (= De. Pl.) – d brüüt.
Deklination: s radio – d radios, s welo – d welos.
Παράγωγα:
d straass > s strössli
Δοτική πληθυντικού:
de zaa > de zääne, de bäi > de bäine, s mäitli > de mäitlene, de schlüssel > de schlüssle.
Ακούστε το ακόλουθο video και κρατήστε σημειώσεις:
D musig zäiget d volkes dänkwiis; so s schwyzerische jodl isch langsam und truurig, aber s tiroleriche isch schnäll und fröhlech. Ghörep-mer iez die zwo verschidene Musigarte!
Μεταφράστε:
Peterli isst morgens ein Brötchen mit Marmelade und er trinkt ein Glas Milch.
Mittags isst Heidi einen Fisch mit Salat und sie trinkt Mineralwasser.
Ein Stück Kuchen isst Peterli nachmittags und er trinkt Kaffee.
Um 21:00 Uhr isst Heidi eine Suppe und sie trinkt ein Glas Weißwein.
Abends essen die drei Personen keine Wurst und sie trinken nichts.
In einem Restaurant kann man einen Freund treffen.
In einem Restaurant bedient ein Kellner einen Gast.
In einem Restaurant gibt ein Kellner einem Gast einen Saft.
Τα πορτογαλικά είναι μία γοητευτική γλώσσα, αλλά πάντα… βρίσκει τρόπο να μας μπερδεύει! Δείτε στη συνέχεια τα ρήματα “ver = βλέπω” & “vir = έρχομαι” σε όλες τις κλίσεις:
ΙαπωνικήΠρεσβεία, The Japan Foundation, Nippon Club, Επιτροπή Ελληνοιαπωνικής Φιλίας, Κέντρο Τεχνών του Πάρκου Ελευθερίας, Αθήνα:
Ομιλία: Hôgaku Shin’nai (παραδοσιακή μουσική του 16ου αι.),
Διερμηνεία του «Εθνικού Θησαυρού» Kubodera Keizaburo (ιαπωνικά-ελληνικά)
από τον Ηλία Ταμπουράκη,
23 Μαίου 1999
(Βλ. κείμενο πιο κάτω από το video της youtube.)
100 ΧΡΟΝΙΑ ΦΙΛΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΙΑΠΩΝΙΑΣ
Ζωντανές Ιαπωνικές Παραδόσεις Σήμερα Hôgaku Shin’nai 23-05-‘99
To shin’nai είναι παραδοσιακή μελοποιημένη αφήγηση με συνοδεία του τρίχορδου μουσικού οργάνου shamisen, το οποίο είχε φτάσει από την Κίνα στην Ιαπωνία στα 1560 μ. Χ. –δηλ. κατά τα τέλη της περιόδου Muromachi– έχοντας περάσει πρώτα από την νησιωτική περιοχή της Okinawa.
Πρίν την άφιξη του κινέζικου εκείνου οργάνου, υπήρχε στην Ιαπωνία το λαούτο biwa, με το οποίο επιβίωνε οικονομικά η υψηλή τάξη των περιπλανώμενων τυφλών.
Η Ιαπωνική κοινωνία δέχτηκε το shamisen και το ανέδειξε σταδιακά σε λαϊκή τέχνη ευρείας αποδοχής, παραγκωνίζοντας το biwa, στην επόμενη ιστορική εποχή Azuchi–Momoyama.
Η μουσική του οργάνου shamisen είναι η κύρια επένδυση της αφηγηματικής ποίησης για το θέατρο Kabuki. Αρχικά έπαιρναν μέρος στις παραστάσεις μόνο γυναίκες. Αυτό όμως καταργήθηκε από το καθεστώς του Shôgun Tokugawa.
Από τις ερμηνείες μεμονωμένων καλλιτεχνών προέκυψαν διάφορες μουσικές παραλλαγές, όπως: τo ichiyû-bushi, το bungo-bushi, το gidayû-bushi, το tokiwazu-bushi, το fujimatsu-bushi, και άλλα.
Το shin’naiπροήλθε από το είδος bungo–bushi, περίπου στα 1750, δηλαδή τον τελευταίο αιώνα της περιόδου Edo(=Τόκυο).
Οι ερμηνευτές έχουν συνήθως ένα καλλιτεχνικό προσωνύμιο, όπως π.χ., ο Tsuruga, ο οποίος δημιούργησε την ομώνυμη τεχνοτροπία που θα παρουσιάσουμε σήμερα. Η λέξη tsuru σημαίνει: πουλί-γερανός, και είναι ένα από τα συμβολικά στοιχεία της Ιαπωνίας που συναντάται και στην τέχνη του χαρτιού origami. Το ίδιο ψευδώνυμο έχει επιλέξει και ο κύριος Kubodera Keizaburo, που θα έχουμε την τιμή να ακούσουμε σήμερα.
Το περιεχόμενο του έργου Akegarasu yume-no awayuki, που θα ερμηνεύσει αποσπασματικά, είναι ερωτικό, με κατάληξη διπλής ερωτικής αυτοκτονίας, και μπορεί να συγκριθεί με το σαικσπηρικό μοτίβο του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας.
(Απόδοση: Ηλίας Ταμπουράκης)
O-hayô gozaimasu! Yôkoso!
Στα πλαίσια των εκδηλώσεων με τίτλο:
“Ζωντανές Ιαπωνικές Παραδόσεις Σήμερα”,
που οργανώνει ο Ιαπωνικός Σύνδεσμος σε συνεργασία με
την Ιαπωνική Πρεσβεία, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης
100 ετών Ελληνο-Ιαπωνικής Φιλίας,
σας καλωσορίζουμε και σας ευχαριστούμε για τη συμμετοχή σας.
Εκτός των βασικών στοιχείων γύρω από το μουσικό είδος Hôgaku Shin’nai, τα οποία μπορείτε να βρείτε στο έντυπο που διανέμεται στην είσοδο,
θα ήθελα να προσθέσω ορισμένες λεπτομέρειες που αφορούν το περιεχόμενο αυτής της λυρικής διήγησης:
Ο τίτλος του λογοτεχνικού έργου είναι: “Akegarasu yume-no awayuki”,
και παρουσιάζει σχετική περιπλοκότητα στη μετάφραση, λόγω του λυρισμού του.
Περιφραστικά θα μπορούσα να πω οτι σημαίνει:
“Το λεπτό χιόνι στο όνειρο του λαμπερού κορακιού”.
Η τυπική ιστορία, που συναντάται με διάφορες παραλλαγές, εκτυλίσσεται σ΄ έναν οίκο ανοχής με πολύ ψηλούς τοίχους -για ν΄αποφεύγονται οι αποδράσεις των εργαζόμενων κοριτσιών, που συνηθίζονταν τότε στην Ιαπωνία.
Εκεί, μία χορεύτρια, η Urazato, ερωτεύεται έναν πελάτη, τον Tokijiro, που είναι, όμως, παντρεμένος.
Επειδή η Urazato ήταν πολυέξοδη, ο Tokijiro αποφάσισε να μπει κρυφά στο δωμάτιό της, χωρίς να πληρώσει την επιστάτρια Yarite Baba. Εκείνη όμως το έμαθε αμέσως, και έβγαλε με τη βία την Urazato και τη βοηθό της στην χιονισμένη αυλή, όπου τις χτύπησε αλύπητα. Τότε ο Tokijiro πρότεινε στην ερωμένη του να τη λυτρώσει από εκείνο το περιβάλλον.
Τελικά, η μόνη τους διέξοδος ήταν να ανέβουν στον ψηλό τοίχο, που περιέβαλε το κτίριο, και να πέσουν στο κενό. Την τελευταία στιγμή η Urazato διστάζει να σκοτωθεί.
Αυτή η σκηνή, όμως, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Είναι η αφύπνιση από ένα όνειρο, που δεν διευκρινίζεται ποιός από τους πρωταγωνιστές το βλέπει.
Σύμφωνα με το μοτίβο της διπλής ερωτικής αυτοκτονίας, που στα Ιαπωνικά ονομάζεται “shinjû”, ο άνδρας πεθαίνει πρώτος, και η διαδικασία πραγματοποιείται πάντα δίπλα σε ποτάμι ή λίμνη, και ποτέ στη θάλασσα.
Το λαϊκό αυτό θέμα ήταν δημοφιλές, μέχρι και στα 1868, όταν το προοδευτικό καθεστώς του Αυτοκράτορα Meiji, απαγόρευσε το μουσικό είδος bungobushi, λόγω του συγκινητικού του ύφους. Τότε οι καλλιτέχνες, προκειμένου να συνεχίσουν αυτήν την παράδοση, μετονόμασαν τη μελοποιημένη ερωτική αφήγηση σε Shin’nai.
Υπάρχουν 4 διαφορετικά είδη του θεατρικού είδους shin’nai, που αντιστοιχούν στις 4 εποχές του έτους, όπως συμβαίνει συνήθως και στην ποίηση haiku.
Τα συναισθήματα εκφράζονται με τις λυρικές λέξεις, αλλά κυρίως με τις βαθιές εναλλαγές της φωνής του καλλιτέχνη.
Σαν πρώτο βήμα, θ΄ ακούσουμε ένα μαγνητοφωνημένο απόσπασμα του καλλιτέχνη, από τον πρόλογο αυτού του έργου, ενώ στη συνέχεια ο Κος Keizaburo Tsuruga, θα ερμηνεύσει ένα μικρό κομμάτι.
Συνέντευξη του «Εθνικού Θησαυρού» της Ιαπωνίας Κεϊζάμπουρο Τσούρουγκα (Κουμπόντερα) στον Ηλία Ταμπουράκη. Εθνικό θησαυρό ονομάζει το Υπουργείο Πολιτισμού της Ιαπωνίας έναν μοναδικό εκπρόσωπο της κάθε μορφής καλών τεχνών, τον οποίο συντηρεί το κράτος, με σκοπό να διατηρήσει την εθνική παράδοση.
(Για τεχνικούς λόγους, το ιαπωνικό κείμενο έχει μεταγραφεί εδώ στη λατινοποιημένη romaji.)
Πριν ζητήσω από τον καλλιτέχνη Keizaburo Tsuruga
να ερμηνεύσει ένα ακόμη απόσπασμα από το έργο του, θα ήθελα να του ζητήσω να μας πει ορισμένα πράγματα για τον ίδιο και την τέχνη του:
Και πρώτ΄ απ΄ όλα, θα ήθελα να τον ρωτήσω εάν η σημερινή Ιαπωνική νεολαία δείχνει ενδιαφέρον για το shin’nai.
Δεν υπάρχει σήμερα πια δυνατότητα, ούτε στο ραδιόφωνο, ούτε στην τηλεόραση, για τέτοιου είδους παραδοσιακά ακούσματα. Η δυτικές επιρροές έχουν καλύψει κάθε μουσικό χώρο στην Ιαπωνία.
Η επόμενη ερώτησή μου αφορά στο αν υπάρχουν στην Ιαπωνία βιβλία που να διατηρούν τις μνήμες αυτού του είδους.
2. Shin’nai-o oboeru tame-ni hon-ga arimasu-ka.
Είναι σπάνιο να βρει κανείς τέτοια βιβλία σήμερα.
Υπάρχει όμως ένα σημείο στο Τόκυο, που λέγεται Kanda, όπου οι συλλέκτες μπορούν να βρουν ορισμένα παλιά, αλλά και νεώτερα χειρόγραφα, που φτιάχνουν οι δάσκαλοι του είδους.
Τότε, φαντάζομαι, θα υπάρχουν σχολές, όπου διδάσκεται αυτή η μουσική.
3. Shin’nai-no gakkô-ga arimasu-ka.
Δεν υπάρχουν τέτοιου είδους σχολές. Ορισμένοι δάσκαλοι συγκεντρώνουν μερικές φορές λίγους μαθητευόμενους, και τους καθοδηγούν με ιδιαίτερα μαθήματα.
Πόσα χρόνια μελέτης χρειάζονται για να γίνει κανείς ολοκληρωμένος ερμηνευτής, και εσείς, από ποια ηλικία ασχολείστε με αυτήν τη μουσική, και πώς τη μάθατε;
4. Shin’nai-o utau tame-ni, nan nen gurai kakarimasu-ka. Soshite anata-wa itsu utai hajimemashita-ka, soshite doko-de manabimashita-ka.
Χρειάζονται 15 χρόνια για να τελειοποιηθεί κανείς σ΄ αυτό το είδος. Μερικοί μαθητές, όμως, πιστεύουν οτι στα δέκα χρόνια μελέτης είναι έτοιμοι να δώσουν παραστάσεις. Αυτό συμβαίνει διότι δεν αναγνωρίζουν τα λάθη τους.
Ο ίδιος ξεκίνησε την εκμάθηση στα 9 του χρόνια. Ο δάσκαλός του, που ήταν και θείος του, διαπίστωσε οτι μικρός μαθητής του έδειχνε ιδιαίτερη ευκολία στην αποστήθιση. Έτσι, απέκτησε γρήγορα φήμη.
Το shin’nai έχει αφομοιώσει Ευρωπαϊκές επιρροές, εφ΄ όσον εξελίχθηκε αφού οι πρώτοι Πορτογάλοι είχαν ήδη φτάσει στην Ιαπωνία στα 1543, και πως έχει επηρεαστεί από τα θεατρικά είδη Nô & Kabuki;
5. Sen gohyaku yonjû san-ni Portugaro-jin-ga Nihon-ni kimashita, Yôroppa kara-no eikyô-ga shin’nai-ni arimasu-ka. Soshite kabuki to nô kara-no eikyô-ga arimasu-ka.
Οι δυτικές επιρροές στη μουσική έφτασαν στην Ιαπωνία μετά την περίοδο Εdo, δηλαδή μετά το 1868.
Οι ρίζες όμως του shin’nai του Kabuki είναι κοινές, εφ΄ όσον και τα δύο αυτά είδη βασίζονται στην αφήγηση ιστορικών γεγονότων, και έχουν τα ίδια γνωρίσματα, όπως τη διπλή αυτοκτονία.
Βέβαια το θέατρο Nô είναι παλαιότερο είδος, και χρονολογείται από την περίοδο Muromachi (1338)
Διαθέτει μόνο παραδοσιακά μοτίβα, ή προσφέρει και σύγχρονα θέματα; Και, τελειώνοντας, θα ήθελα να ξέρω, από πόσα άτομα πραγματοποιείται μία παράσταση shin’nai;
6. Furui tema to atarashii tema-ga arimasu-ka. Soshite nan nin-de ensô-o shimasu-ka.
Τα θέματα είναι συνήθως κλασσικά. Παρ΄ όλ΄ αυτά, ορισμένοι σύγχρονοι δάσκαλοι του είδους έχουν ασχοληθεί με γεγονότα από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο.
Όσο για τα μέλη που απαρτίζουν μία παράσταση, ο πρώτος μουσικός παίζει το κύριο θέμα στο shamisen, ενώ ο δεύτερος συμπληρώνει τη συνοδεία. Τα φωνητικά ερμηνεύονται πάντα από έναν τραγουδιστή.
Keizaburo san-no kyô ryôku-o, to Nishijima san-no tasuke-o to ananta-tachi-no sanka-o arigatô gozaimashita.
Ευχαριστούμε πολύ τον Κο. Keizaburo για τη παρουσία του, την Κα. Nishijima για τη βοήθεια που προσέφερε, και όλους εσάς που μας τιμήσατε με την παρουσία σας.
(Ηλίας Ταμπουράκης)
Για περισσότερη συζήτηση γύρω από τις γλώσσες & τους πολιτισμούς τους,
Εξασκηθείτε με τα δύο πρόσωπα του διαλόγου του προηγούμενου μαθήματος (3)
Βρείτε ρήματα από το λεξικό που υπάρχει στο μάθημα 1α και κλίνετέ τα στους τύπους που μάθατε στο μάθημα 3
Μεταφράστε τις προτάσεις που ακολουθούν:
Απομαγνητοφωνήστε:
Tις ελβετικές λέξεις κι εκφράσεις στο video του προηγούμενου μαθήματος (3) και προσπαθήστε να μάθετε όσο περισσότερες μπορείτε.
Μεταφράστε:
Das ist meine Wohnung. Die Wohnung hat … Zimmer, eine Küche, ein Bad und einen Balkon. Die Möbel sind (nicht) modern. Sie kostet …. pro Monat. Entschuldigen Sie, bitte! Wo ist Ihr Bett? Es ist sehr bequem! Und die Stühle sind lustig! Aber die Couch ist kaputt. Und das Telefon / Handy funktioniert nicht. Der Akku ist leer.
Μάθετε τις ακόλουθες εκφράσεις:
Wie ischs wetter? // Wie ist das Wetter? Es isch sunnig. // Es ist sonnig. Was seit de wetterbricht? // Was sagt der Wetterbericht? Wulcheloos und warm. // Wolkenlos und warm. Wie isch d temperatur? // Wie ist die Temperatur? Drissig grad Celsius. // Dreißig Grad Celsius. Wie heiss / chalt wirds? // Wie heiss / kalt wird es werden? Sölli en regemantel bringe? // Soll ich einen Regenmantel bringen? Vergiss nöd, din regeschirm mitzneh. // Vergiss nicht, deinen Regenschirm mitzunehmen. Wie isch d luftfüechtigkeit? // Wie ist die Luftfeuchtigkeit? Mir ischs zu heiss / chalt. // Mir ist es zu heiss / kalt. Wird s hüt en sturm geh? // Wird es heute einen Sturm geben? Was für en super tag. // Was für ein grossartiger Tag!
Gits da Internet? // Gibt es hier Internet? Was ischs passwort? // Was ist das Passwort? Gits da ide nöchi es internetkaffee? // Gibt es hier in der Nähe ein Internetkaffee? Wo chani e prepaid handycharte chaufe? // Wo kann ich eine Prepaid Handykarte kaufen? Würdet Sie gern e nachricht hinderlah? // Würden sie gerne eine Nachricht hinterlassen? Wänn chani Ihne am beste zrugglüte? // Wann kann ich sie am besten zurück rufen?
Wie heissisch du? // Wie heisst du? I bi vo Züri. // Ich bin aus Zürich. Gasch i d schuel? // Gehst du zur Schule? I bi a de Uni / Hochschuel / Gymi. // Ich bin an der Universität / Hochschule / Gymnasium. Wo schaffsch du? // Was bist du von Beruf? Was ist deine Arbeit? Was machsch du gern i dinere freiziit? // Was machst du gerne in deiner Freizeit? Häsch luscht mit eus zmittag go ässe? // Hast du Lust mit uns Mittag zu essen? Sicher, kennsch es guets restaurant? // Natürlich, kennst du ein gutes Restaurant? Wämmer eus hüt abig treffe? // Willst du mit mir heute Abend treffen? Ja, i(ch) kenn en guete ort. // Ja, ich kenne einen guten Ort.
Κείμενο:
Μετάφραση:
Guten Tag. Warten Sie hier schon lange? Es geht. Ist hier noch frei? Ich spreche nur ein bischen Schweizerdeutsch. Übrigens: Ich heisse…. Ich komme aus Griechenland; jetzt lebe ich in der Schweiz. Ich bin ledig / verheiratet aber / und habe keine Kinder. Ich bin … Jahre alt und … von Beruf. Ich bin am .. -.. -…. geboren. Ich habe … Hobby(s): … … … . Ich habe … studiert und arbeite bei … in… . Später möchte ich … werden.
Σε αυτό το κεφάλαιο (2), οι ασκήσεις δεν βασίζονται στην στείρα απομνημόνευση της ύλης του προηγούμενου (κεφ. 1), αλλά στην συγκριτική ικανότητα και στην παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου (= αυτενεργός μάθηση).
Κλίνετε σε όλες τις πτώσεις (εκτός της γενικής) στον ενικό και πληθυντικό τα ουσιαστικά:
Είναι νύχτα, το φεγγάρι είναι πάνω από το βουνό, αλλά η ατμόσφαιρα είναι ζεστή και ο κόσμος στα σπίτια δεν έχει ησυχάσει. Δεν έχουν κοιμηθεί ακόμη, και οι δρόμοι της πόλης έχουν κίνηση (lebendig). Άντρες, γυναίκες και παιδιά βγαίνουν στους δρόμους. Ένας άντρας λέει σε μια γυναίκα: -«Μπορώ να σε κεράσω έναν καφέ;» Και αυτή του απαντά: -«Μα, έχουμε ξανασυναντηθεί;» Τελικά, ξημερώνει τώρα. Όλα στη Βέρνη φαίνονται ήσυχα. Ο κόσμος είναι κουρασμένος και θέλουν να κοιμηθούν. Όμως, μια μητέρα ρωτάει το παιδί της: -«Τι θέλεις για πρωινό;» Και το παιδί απαντά: -«Δεν πεινάω. Μόνο γάλα και ψωμί με μαρμελάδα».
Απομαγνητοφωνήστε:
Tους ελβετικούς διαλόγους στο video του προηγούμενου μαθήματος (1) και προσπαθήστε να μάθετε όσο περισσότερες λέξεις και εκφράσεις μπορείτε.
Μικροί διάλογοι:
Wie viel choschtet das? // Wie viel kostet das? Chönnd Sie mir geld wächsle? // Können Sie Geld wechseln? Was isch de wächselkurs? // Was ist der Wechselkurs? Chani mit kreditcharte zahle? // Kann ich mit Kreditkarte zahlen? Die kreditcharte isch abglehnt worde. // Diese Kreditkarte wurde abgelehnt. Wo channi geld abhebe? // Wo kann ich Geld abheben? Chani bitte d rechnig ha? // Kann ich bitte die Rechnung haben?
Μεταφράστε:
Guten Tag! Ich heisse Heidi. Wie heissen Sie? Mein Name ist Peterli. Wer ist das? Ich bin die Mäieli. Ich bin Arzt. Und ich bin Krankenschwester. Wie geht es Ihnen? Danke, gut! Wie ist Ihr Familienname? Müller. Wo wohnen Sie? In Zürich. Ihre Addresse? Bahnhofstrasse 2. Und wie ist Ihre Handynummer? 0-1-2-3-4-5-6-7-8-9-10. Wer ist da, bitte? Meier. Ist da nicht Schmid, 11-22-33-44-55-66-77-88-99-100? Nein. Oh, Entschuldigung! Macht nichts.
Λίγα λόγια για την Ελβετική διάλεκτο της γερμανικής γλώσσας:
“Το αν μια ποικιλία χαρακτηρίζεται ως γλώσσα ή ως διάλεκτος είναι ζήτημα κοινωνικό, πολιτικό και ιστορικό. Αν μια κοινότητα Α (ή, πολλές φορές, η ελίτ που την “εκπροσωπεί”) δεν θέλει να αποκοπεί από την κοινότητα Β, θα αξιώνει ότι μιλάει μια διάλεκτο της γλώσσας της κοινότητας Β. Αρκεί, τα “αλφέζικα” και τα “βητέζικα” να έχουνε κάποια ομοιότητα ή ιστορική συγγένεια. Τέτοια είναι η περίπτωση της ελβετικής “διαλέκτου”. […] Άρα όταν λέμε “γλώσσα” δεν μπορεί απλώς να εννοούμε “επίσημη γλώσσα”, αφού μια γλωσσική ποικιλία σήμερα είναι επίσημη και αύριο δεν είναι, ή και το αντίθετο: το στάτους μιας γλωσσικής ποικιλίας ως επίσημης γλώσσας εξαρτάται από γεωπολιτικές παραμέτρους, την ιστορική δυναμική και κοινωνικές τάσεις -πάντως όχι από τη γραμματική ή το λεξιλόγιο της ποικιλίας αυτής.” [Φοίβος Παναγιωτίδης, γλωσσολόγος]
Συνήθως, μια ντοπιολαλιά διατηρεί αρχαϊσμούς (όπως τα ποντιακά), ιδιαίτερα όταν αυτή είναι γεωγραφικά “αποκλεισμένη” σε δύσβατες ορεινές περιοχές. Έτσι, λοιπόν, η ελβετική Schwyzertüütsch αποτελεί τη συνέχεια της μεσαιωνικής αλεμαννικής (Alemannisch), που υπάγεται στις άνω δυτικές γερμανικές γλώσσες (Oberdütsch, Wescht-Germanisch). Και αυτή έχει τις δικές της “διαλέκτους”: Ζυρίχης, Βέρνης, κλπ… Και η ορθογραφία αλλάζει μεταξύ τους. Άλλωστε, οι προφορικές μορφές των γλωσσικών ποικιλιών δεν καταγράφονται εύκολα.
Ακούστε & διαβάστε το ακόλουθο κείμενο και προσπαθήστε να καταλάβετε:
Δείγματα μετατροπής λέξεων από τα γερμανικά στα ελβετικά (20):
Arm – aarm
dieser – dë, dëë
Doktor – tokter
Durst – tùùrscht
Esel – esel
freundlich – früntli
geblieben – pliibe
geschlafen – gschlofe
Glocke – glogge
gut – guet
Häuser – hüüser
holen – hole
Kuchen – chueche
nieder – nider
segeln – sägle
Seite – syte
teuer – tüür
Volk – volch
zu – z
chuchichäschtli = Küchenschrank
Γένος, αριθμός και κλίση ουσιαστικών:
Grundfall = Nominativ / Akkusativ:
de maa (der Mann), d mane (die Männer) // de schlüssel, d schlüssel / den esel – en maa (ein Mann)
d frau (die Frau), d fraue (die Frauen) – e frau (eine Frau) // en alti frau (eine alte Frau)
s chind (das Kind), d chinde (die Kinder) – es chind (ein Kind) // s Mäieli (weiblicher Name mit neutralem Artikel)
Dativ:
em maa (dem Mann), de mane (den Männern) // (Pl.) de schlüssle / den esle – emene maa (einem Mann) = eme maa // emenen – emen alte maa (einem alten Mann)
der frau (der Frau) // vo de frau (von der Frau), de fraue (den Frauen) – enere frau (einer Frau, Dativ) = ere frau // eneren – eren frau
em chind (dem Kind[e]), de chinde (den Kindern) – emene chind (einem Kind)
imene restorant (in einem Restaurant)
Genitiv:
Δεν υπάρχει. Στη θέση της πάει 1. η “κτητική δοτική”, ή 2. εμπρόθετη παράφραση, ή 3. η σαξονική γενική:
Em puur isch sys huus abepränt. = Dem Bauer ist sein Haus abgebrannt.
Es huus vo mym vatter. = Ein Haus meines Vaters.
S vatters huus = Das Haus des Vaters.
Συναίρεση πρόθεσης με άρθρο:
a + em = am
i + em = im
bi + em = bim // bimene, binere (bei einem, einer) // bimenen, bineren + φωνήεν
vo + em = vom // vomene, vonere (von einem, einer) // vomenen, voneren + φωνήεν
zu + em = zum // zu + der = zur // zumene, zunere (zu einem, einer) // zumenen, zuneren + φωνήεν
Συναίρεση οριστικού άρθρου με ουσιαστικό:
d gable – ggable
d tante – tante
d chuchi – gchuchi
d mueter – pmueter
d frau – pfrau
d büecher – püecher
Κλίση ρημάτων και αντιστροφή προσωπικών αντωνυμιών:
sy (Verb sein)
i bi => bini
du bisch => bisch
er isch
mer sind => simer
er / iir, si sind => sind s
singe
i singe
du singsch
er singt
mer, iir, si singed
Λεξιλόγιο (55):
aabig (Abend)
alls, ales (alles)
aug (Auge)
äntli (endlich)
bëërg
bluem -e
chalt
chelti (Kälte)
choo (kommen)
chüel (kühl)
chüeli (Kühle)
dänn (dann)
der ander
dur (durch)
er chunt (er kommt)
füre (hervor, nach vorn)
gable
hinder (hinter)
hööcher (höher)
hööchi (Höhe)
huus -hüüser
i, er wott (ich, er will)
isch stile
läbig (lebendig, lebhaft)
liecht (leicht, Licht)
lyslig (leise)
mäntsch (Mensch)
morge
na (noch)
naadinaa (nach und nach)
nanig (noch nicht)
nöi
nööch (nahe)
nu (nur)
paraad (bereit)
si chömed (sie kommen)
si chönd (sie können)
straasse
sueche
sune
suscht (sonst)
tänke (denken)
tunkel
tünkli (Dunkelheit)
uf (auf)
under (unter)
us (aus)
uuftue (öffnen)
verwache (aufwachen)
vo
wält
wänn (wenn)
warm
wëërmi (Wärme)
wulche (Wolke)
Κείμενο (96 λέξεις):
Es isch morge. D wält isch nanig verwachet. D stadt isch stile. D lüüt schlaffed na. D luft isch na chalt. D sune isch na hinder em bëërg und nanig waarm, aber d vögel nööch sind scho wach und pfyffed lyslig. Iez chömed d mane, d fraue und d chinde naadinaa füre. D straasse, d hüüser, ales i Züri gseet wider us läbig und d lüüt mached si paraad zum tagwëërch. … Äntli isch es nacht iez. D chelti chunt und dänn d lüüt sueched d hüüser und sind paraad zu schlaffe. D wält wott stile sy.
Μικροί διάλογοι (11):
Willsch mit mir en kaffi go trinke? // Möchtest du mit mir einen Kaffee trinken gehen? Chani dich uf en drink iilade? // Kann ich dir ein Drink kaufen? Hemmer eus vorher scho mal troffe? // Haben wir uns vorher schon mal getroffen? Chunnsch oft da ane? // Kommst du häufig hier her? Wenn chunnsch vom schaffe hei? // Wann kommst du von der Arbeit nach Hause? Willsch mit mir en usgang? // Willst du mit mir ausgehen? Du bisch luschtig. // Du bist lustig. Was isch dini handynummere? // Wie ist deine Handynummer? Gömmer wo irgendwohi wo’s chlei ruhiger isch. // Lass uns hingehen, wo es etwas ruhiger ist. Wemmer zrugg zu mir? // Sollen wir zurück zu mir gehen? Wänn gsemmer eus s’negschte mal? // Wann sehen wir uns das nächste Mal?
12:00 Es ist zwölf Uhr. // Es ist Punkt zwölf. // Es ist Mittag. 12:05 Es ist zwölf Uhr fünf. // Es ist fünf nach zwölf. 12:10 Es ist zwölf Uhr zehn. // Es ist zehn nach zwölf. 12:15 Es ist zwölf Uhr fünfzehn. // Es ist Viertel nach zwölf. // Es ist Viertel eins. 12:20 Es ist zwölf Uhr zwanzig. // Es ist zwanzig nach zwölf. // Es ist zehn vor halb eins. 12:25 Es ist zwölf Uhr fünfundzwanzig. // Es ist fünfundzwanzig nach zwölf. // Es ist fünf vor halb eins. 12:30 Es ist zwölf Uhr dreißig. // Es ist halb eins. 12:35 Es ist zwölf Uhr fünfunddreißig. // Es ist fünfundzwanzig vor eins. // Es ist fünf nach halb eins. 12:40 Es ist zwölf Uhr vierzig. // Es ist zwanzig vor eins. // Es ist zehn nach halb eins. 12:45 Es ist zwölf Uhr fünfundvierzig. // Es ist Viertel vor eins. // Drei Viertel eins. 12:50 Es ist zwölf Uhr fünfzig. // Es ist zehn vor eins. 12:55 Es ist zwölf Uhr fünfundfünfzig. // Es ist fünf vor eins. 13:00 Es ist ein Uhr. // Es ist Punkt eins. // Es ist dreizehn Uhr.
TEILUNG DER STUNDE
die Sekunde, -n
die Minute, -n
das Viertel,. —
halbe Stunde
die Stunde, -n
DIE TAGE
(der)
Montag
Dienstag
Mittwoch
Donnerstag
Freitag
Samstag
Sonntag
NAMEN DER TAGE
der Mond
der Kriegsgott Tiwaz (Martis)
die Mitte der Woche
Thor (Jupiter)
Freyra (Venus)
Sabbat
die Sonne
TEMPORALE AUSSDRÜCKE
vorgestern gestern heute morgen übermorgen
MONATE
(der)
Januar
Februar
März
Abril
Mai
Juni
Juli
August
September
Oktober
November
Dezember
NAMEN DER MONATE
Marcus Avrilius
Caesar Julius
Caesar Augustus
Septimus Sevirus
Gaius Octavius
JAHRESZEITEN
der Winter
der Frühling
der Sommer
der Herbst
TEILUNG DER ZEIT
der Tag, -e
die Woche, -n // das Wochenende, -n
der Monat, -e
die Jahreszeit, -en
das Jahr, e
das Jahrzent, -e
das Jahrhundert, -e
das Jahrtausend, -e
TEILUNG DES TAGES
früh morgens
der Morgen // morgens
der Vormittag // vormittags
der Mittag // mittags
der Abend // abends
die Nacht // nachts
die Mitternacht // mitternachts
WETTER, NATUR UND UMWELT
das Klima
heiß / warm
kühl – kalt
wolkenlos // wolkig
(fast) bedekt
die Sonne // sonnig // es scheint
der Regen // es regnet
der Regenschauer
der Schnee
das Eis
der Nebel // neblig
der Wind // windig (starke // schwache Winde oder Regen)
με το ραδιοφωνικό πρόγραμμα Μουσικές Ξεναγήσεις της παραγωγού Σοφίας Πορετσάνου στον 90, 2 FM
Ένα νυχτέρι σε μια θάλασσα από καημό που σβήνει το crescento του στ’ όνειρο.
Καημός με την Ομηρική έννοια του νόστου, της επανόδου, μα και του ανανταπόκριτου έρωτα –όπως θα έλεγε ο Ρίτσος, του εφήμερου φοιτητικού έρωτα στην Coimbra, μα και του πλατωνικού έρωτα των Πορτογάλων θαλασσοπόρων για τη γη τους και τη “θάλασσα (την) αλμυρή, (που) πόσο απ΄ το αλάτι (της) είναι δάκρυα της Πορτογαλίας!” Δάκρυα του Φερνάντο Πεσσόα, αλλά και “όποιου θέλει να διαβεί πιο πέρα κι απ΄ το Bojador*, (και) πρέπει να περάσει πιο πέρα κι απ΄ τον πόνο…”
Saudade: Η χαρμολύπη της αναπόλησης των όμορφων στιγμών της ζωής μας, που δεν μπορούμε να ξαναζήσουμε, επειδή οι άνθρωποι που μας τις είχαν προσφέρει δεν βρίσκονται, πλέον, στη ζωή…
Το δραματικό πεπρωμένο του ανθρώπου –το “fado”,όπως το τραγουδούν οι Πορτογάλοι στις ταβέρνες της οδύνης δίπλα στον Τάγο, αντηχεί τη νύχτα στην καρδιά της ξεριζωμένης νέγρας σκλάβας απ’ τις φυτείες του Πράσινου Ακρωτηρίου. Είναι η ίδια τραγική γεύση της ζωής, που εδώ αλλάζει όνομα και λέγεται “morna”.
Ας ακούσουμε, τώρα, μία συλλογή fados από διάφορους ερμηνευτές:
Ο πόνος ντύνει τον άνθρωπο στα μαύρα, ίσως επειδή συνήθως αφορά τον “νέγρο”, τον μελαχρινό, τον τσιγγάνο με την εκρηκτική πληθωρικότητα του flamenco, και τη μελαγχολική ευτυχία του “fandango” –που σημαίνει κι’ αυτό πεπρωμένο. Το πεπρωμένο της περιπλάνησης στη μοναξιά ενός απομυθοποιημένου ονείρου “της λιτανείας των ερωτικών σκηνωμάτων, που την ημέρα Των Ευχαριστιών, κανείς δε βρίσκεται να τους βγάλει το καπέλο και να προσευχηθεί ένα θλιβερό Πάτερ Υμών.’’
Η πικρή αγωνία των πόθων γεννιέται από την πορτογαλική κιθάρα της Amália Rodrigues και ταξιδεύει με τη φωνή της Cesaria Évora στο Cabo Verde της Αφρικής.
*Bojador: Ακρωτήριο της Β.Δ. Αφρικής, το σημείο “Non plus ultra” των ναυτικών κατά το Μεσαίωνα.)
Στη Λισαβόνα υπάρχει ένα μουσείο αφιερωμένο στο fado -τη “μουσική με ψυχή” της Πορτογαλίας. Ας δούμε παρακάτω την ιστοσελίδα του:
Μια γλώσσα, λοιπόν, είναι μια μουσική, ένα ταξίδι στην ποίηση και στον πολιτισμό, η νοοτροπία ενός λαού, ένα συναίσθημα των ανθρώπων που τη μιλούν κι ονειρεύονται σ’ αυτήν…
“Na semana passada, certo inglês, de passagem por Lisboa, quase me implorou, farto do Idêntico em toda a parte:
— Mostre-me qualquer coisa que não exista noutro país. Há?
Meditei meio segundo e respondi, telegráfico:
— Há. «Cabarets».
O senhor estrangeiro encolheu os ombros em trejeito de desdém. Mas eu teimei:
— Sim. «Cabarets»… «Cabarets» estranhos, ao contrário, de pernas para o ar, sem «jazz» nem pretos de dentes brancos a soprarem gargalhadas nos saxofones. «Cabarets»… do avesso em que não se encontram mulheres de riso fatal a dançarem ao som macabro do estalar das rolhas das garrafas de champanhe. Autênticas Casas de Sofrer –onde se servem indigestões de mariscos e bebidas tristíssimas– construídas de propósito para pessoas, com fumos de luto nas mangas, que pretendem chorar em público sem medo do ridículo. «Cabarets» – válvulas-de-escape, em suma…Venha comigo e verá.
Tomámos um táxi, descemos uma viela sonâmbula, abrimos a porta de vidro em frente e pisámos com reverência o veludo do tapete de cascas de tremoços do Salão de Fados em que duas dezenas de seres, palidamente diluídos no rumor das vozes em surdina, se preparavam para sofrer em comum.
Ambiente de bicos de pés. Os criados deslizavam, irreais, com sapatos fantasmas, para não perturbarem a dor dos clientes que, de cabeça pesada entre as mãos, parafusavam neste tema de meditação irresolúvel: «A vida é uma chatice!» (…)
Ia começar a função. No estrado alinhavam-se duas cadeiras à espera do viola e do guitarrista que entraram pouco depois em ritmo de enterro. O cantor também não tardou a surgir no catafalco, mancha negra dos cabelos até aos sapatos, solenidade de telegrama de pêsames, lívido, suado, sinceramente infeliz, cara de serenata à meia-noite a noivas mortas…
Houve um sussurro espectral. Os ouvintes ajeitaram-se o melhor possível nos assentos para sofrerem com comodidade”. E até aquele rapaz magro, de patilhas cínicas que lhe adoçavam a pele de brancura de açúcar, tombou em êxtase, com as lágrimas prontas à primeira voz para a apoteose sentimental de provar ao mundo que também tinha coração, e que coração! Do tamanho de todas as dores inventadas para esconder as verdadeiras.
Ιδιαίτερα μαθήματα ξένων γλωσσών 